Đầu tư công sai quy hoạch: Không rõ trách nhiệm mới...có Luật!

Đúng là từ 2013 trở về trước việc truy trách nhiệm trong việc ra chủ trương quyết định đầu tư công là chưa rõ ràng.

Ông Nguyễn Đức Kiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban kinh tế của Quốc hội đã chia sẻ với Đất Việt trước kết quả khảo sát về việc đầu tư công sai quy hoạch mà Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương vừa thực hiện trước đó.

* Kết quả khảo sát mới đây của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế trung ương cho thấy 80% ý kiến của các nhà quản lý đầu tư công ở địa phương khẳng định quy hoạch không được tuân thủ đầy đủ. Ông bình luận như thế nào về vấn đề này, đặc biệt khi Bộ KHĐT cũng từng khẳng định, càng siết, đầu tư công càng tăng? Liệu đây có được coi là nguyên nhân của thực trạng trên?

Ông Nguyễn Đức Kiên: - Trước hết, tôi không rõ kết quả khảo sát này thì mẫu lấy gồm bao nhiêu tỉnh rồi mức độ ra sao.

Thế nhưng đặt vào trong bối cảnh từ năm 2008 -2009 đất nước trong giai đoạn rất khó khăn. Do đó cơ cấu kinh tế của đất nước phát triển là nhờ đầu tư. Do đó nếu không tiếp tục đầu tư thì tốc độ tăng trưởng sẽ bị ảnh hưởng.

Nhìn vấn đề ở trong bức tranh như thế thì sẽ thấy bài toán đầu tư này sẽ có nhiều vấn đề có thể bàn tới.

Trước hết sẽ là câu hỏi chúng ta có tiếp tục đầu tư nữa hay cần nâng cao hiệu quả vốn đầu tư.

Việc sử dụng hiệu quả các đồng vốn đầu tư ở đây tôi muốn nói đến là cả nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, vốn của nhân dân và nhà nước chứ không riêng gì trong đầu tư công.

Có thể thấy một điều là trong những năm trở lại đây vốn đầu tư công lại chỉ tập trung một số ngành và lĩnh vực cụ thể và những ngành này không tạo ra sản phẩm giá trị gia tăng ngay.

Chính vì thế việc đánh giá về hiệu quả hay không thì cần có thời gian và tiêu chí thống nhất với nhau trước khi đưa ra kết luận nào đó.

Ví dụ như tuyến đường cao tốc Hà Nội – Lào Cai khi đưa vào vận hành giúp cho người tham gia giao thông đi từ Hà Nội lên Lào Cai tiết kiệm được từ 3-4 tiếng đồng hồ so với đường cũ. Việc này giúp cho lưu thông hàng hóa thuận lợi hơn, góp phần làm giảm giá vận tải nâng cao chất lượng hàng cung ứng cho xã hội.

Những đánh giá này có thể nhìn nhận qua từng sản phẩm cung ứng còn nếu nhìn trực tiếp từ các hiện tượng lún đường thì sẽ không phản ánh đúng hiệu quả đầu tư.

Cho nên tôi cho rằng chúng ta nên nhìn nhận hiệu quả đầu tư ở góc độ đáng ra mất 5 đồng cho dự án này thì lại phải mất thành 7 hay 10 đồng để thấy sự thất thoát, chưa hiệu quả của đồng vốn.

* Nhưng thực tế việc đầu tư dàn trải, lãng phí đã được phản ánh từ lâu và chính Bộ KHĐT cũng cho rằng: khi báo cáo về các dự án đầu tư công tại địa phương, địa phương nào cũng nói có hiệu quả, không hiệu quả chỗ này thì hiệu quả chỗ khác. Nghĩa là điều này đang chứng tỏ sự tồn tại của sự đầu tư công dàn trải? Theo ông phải lý giải điều này như thế nào?

Ông Nguyễn Đức Kiên: - Chúng ta cứ nói đến các công trình, dự án đầu tư tại địa phương hoành tráng, bệnh viện đầu tư chưa có đủ đội ngũ để đưa vào vận hành… nhưng lại chẳng ai nói đến có bao nhiêu trụ sở của các UBND, các cơ quan ở các tỉnh đã được xây dựng?

Báo chí không đi đếm hết xem có bao nhiêu trụ sở mới đã được xây dựng trong khi bao nhiêu trụ sở đã xuống cấp, chật chội…

* Nói như vậy thì theo nhận định của cá nhân ông thời gian qua, việc đầu tư công đã đúng địa chỉ và hiệu quả như mong muốn chưa?

Ông Nguyễn Đức Kiên: - Mong muốn thì bao giờ cũng nhiều nhưng việc thực hiện mong muốn đó cũng phải dần dần và có lộ trình.

Trong sự chuyển đổi ấy không phải ngay lập tức có thể làm ngay được.

* Nhưng nhiều đại biểu đã từng phát biểu về việc đầu tư công trước đây chưa thực sự hiệu quả, chưa rõ trách nhiệm và là lỗi của quá khứ. Chính vì thế điều này mới phải điều chỉnh trong Luật Đầu tư công sắp có hiệu lực từ 2015. Ông nghĩ sao về điều này?

Ông Nguyễn Đức Kiên: - Đúng là từ 2013 trở về trước việc truy trách nhiệm trong việc ra chủ trương quyết định đầu tư công là chưa rõ ràng. Những gì được cho là khiếm khuyết trong thực tế thời gian qua đang được khắc phục trong Luật Đầu tư công.

Một điều quan trọng là luật quy định rõ kế hoạch đầu tư trung hạn sẽ gắn với kế hoạch ngân sách trung hạn của Luật Ngân sách tới đây nữa. Chúng ta cũng công khai các dự án đầu tư, có địa chỉ cụ thể, có người chịu trách nhiệm cụ thể nên việc giám sát nâng cao hiệu quả đồng vốn đầu tư công sẽ được cải thiện hơn!

Xin trân trọng cảm ơn ông!

ĐBQH Ngô Văn Minh (Quảng Nam): Có tình trạng dàn trải, tham nhũng trong đầu tư công

Về kết quả khảo sát mới đây của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế trung ương cho thấy 80% ý kiến của các nhà quản lý đầu tư công ở địa phương khẳng định quy hoạch không được tuân thủ đầy đủ thì đúng là trước đây chúng ta có tình trạng này.

Chính từ việc tồn tại thực trạng đầu tư dàn trải, không theo quy hoạch nên chúng ta mới phải ban hành Luật Đầu tư công. Luật sẽ điều chỉnh tới đây phải siết từ chủ trương đầu tư bởi thất thoát, tham nhũng ngay từ khi có chủ trương đầu tư. Do vậy điều này sẽ được điều chỉnh nếu trong kế hoạch trung hạn 3-5 không có thì sẽ không được đầu tư.

Thực tế thời gian qua đầu tư công dàn trải, lãng phí nhưng lại chưa kiểm soát được, không truy rõ trách nhiệm nên sẽ phải được điều chỉnh, siết chặt lại trong thời gian tới.

Sẽ có 12 hành vi bị cấm trong đầu tư công: Quyết định chủ trương đầu tư không phù hợp với chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, được duyệt không đúng thẩm quyền, không đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật, không cân đối được nguồn vốn đầu tư;

quyết định đầu tư chương trình, dự án khi chưa được cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư hoặc không đúng với chủ trương đầu tư đã được cấp có thẩm quyền quyết định; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt, vụ lợi, tham nhũng trong quản lý và sử dụng vốn đầu tư công;

Đưa, nhận, môi giới hối lộ; Sử dụng vốn đầu tư công không đúng mục đích, không đúng đối tượng, vượt tiêu chuẩn, định mức theo quy định của pháp luật…

Người gây ra thất thoát, thiệt hại trong đầu tư công sẽ bị kỷ luật, xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, đồng thời phải bồi thường thiệt hại tùy theo tính chất, mức độ vi phạm theo quy định của pháp luật. Luật cũng quy định phải thực hiện công khai, minh bạch trong hoạt động đầu tư công...