Israel, 'quả bóng' bất động sản ngày càng phình to

Nếu như thị trường bất động sản Mỹ và châu Âu liên tục sụt giảm kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 cho đến nay, thì một thực trạng hoàn toàn ngược lại đang diễn ra trên đất nước Israel, khi giá bất động sản nơi đây không ngừng tăng trong vòng 7 năm qua.

Cụ thể, giá nhà ở Israel leo thang mạnh mẽ tới 80% trong khoảng thời gian từ năm 2007 - 2013, trong khi mức tăng tiền lương dao động khoảng 25%, theo số liệu của Tổng cục Thống kê Israel. Điều đáng lo ngại là, Chính phủ Israel dường như bất lực trước "quả bóng" bất động sản đang ngày một phình to, trong khi người dân vẫn tìm mọi cách “luồn” tiền đầu tư vào lĩnh vực này.

“Giá bất động sản sẽ buộc người mua phải vay thế chấp lớn và điều đó có thể tác động đến các khoản tiêu dùng. Người dân sẽ chia nhỏ tiền tiết kiệm để trả cho việc đầu tư bất động sản và chi tiêu ít hơn, từ đó sẽ kìm hãm tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế”, chuyên gia phân tích bất động sản Shai Azar ở Tập đoàn IBI - Israel Brokerage & Investments Ltd nói.

Báo cáo mới nhất của Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng chỉ ra rằng, giá cả gia tăng chóng mặt và sai lệch trên thị trường nhà ở Israel đang đe dọa kéo theo toàn bộ nền kinh tế vốn dĩ phát triển chậm chạp của Israel đi xuống.

“Theo những tiêu chuẩn quốc tế, giá bất động sản ở Israel cao đáng kể so với giá trị cơ bản nơi đây. Với mức giá vượt tới 26% so với trạng thái cân bằng sẽ chỉ làm cho tình hình thêm tồi tệ và là dấu hiệu cảnh báo sự suy sụp của toàn bộ nền kinh tế”, báo cáo của IMF viết.

Theo IMF, nếu giá nhà vẫn tiếp tục tăng với tốc độ tăng 8%/năm, sẽ “châm ngòi” kích hoạt "quả bom" bất động sản tại đây, khiến thị trường rơi vào tình trạng đổ vỡ hoàn toàn.

IMF không phải là tổ chức quốc tế đầu tiên đưa ra lời cảnh báo về thực tế mất cân bằng của thị trường nhà ở Israel. Tháng 10/2013, trên Tạp chí Haaretz, Tập đoàn Ngân hàng đầu tư Goldman Sachs cũng đã nhận định, Israel là quốc gia cần khẩn thiết giảm giá nhà ngay lập tức.

Nguyên nhân của sự phát triển lệch lạc và không có phương hướng hiện nay trên thị trường bất động sản Israel xuất phát từ năng lực kiểm soát thị trường kém hiệu quả của Chính phủ. Trong khi, ở hầu hết các quốc gia đang chứng kiến thị trường bất động sản phải đương đầu với vấn đề nan giải, đó là nguồn cung dư thừa, thì tại Israel, giá cả vẫn leo thang với nguồn cung khan hiếm.

Thậm chí, ngay cả Ngân hàng Trung ương Israel cũng bất lực trong việc kiểm soát giá, bởi lý do tăng lãi suất sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến lĩnh vực xuất khẩu quốc gia. Những chính sách hướng đến mục tiêu hạn chế tiếp cận các khoản vay thế chấp thời gian qua của Chính phủ đã phần nào kìm hãm hoạt động đầu cơ tại đây, nhưng vẫn chưa đủ mạnh để đánh bật lại sức tăng của giá nhà.

Trước những cảnh báo mạnh mẽ của các tổ chức quốc tế, mới đây nhất, Bộ trưởng Tài chính Israel, ông Yair Lapid đã đề xuất phương án miễn 18% thuế VAT đối với những căn nhà có giá từ 1,6 triệu seken trở xuống (khoảng 460.000 USD) đối với những người mua nhà lần đầu và đã phục vụ trong quân đội Israel.

Thêm vào đó, kế hoạch “mục tiêu giá” của Thủ tướng Chính phủ Israel Benjamin Netanyahu sẽ cho phép các nhà thầu mua đất của Chính phủ với giá rẻ nếu họ cam kết bán thành phẩm với giá thấp hơn so với thị trường, đồng thời, buộc những chủ sở hữu căn nhà thứ 2 trở đi phải ký văn bản nộp thuế, nhằm ngăn chặn hành động đầu cơ ồ ạt.

Tuy nhiên, những biện pháp kiểm soát thị trường của Chính phủ Israel đã nhận được vô số những ý kiến phản hồi trái chiều, ngay sau khi được nhất trí thông qua vào ngày thứ Hai tuần trước. Tiêu điểm là tiếng nói chỉ trích của Thống đốc Ngân hàng Israel, bà Karnit Flug.

Bà Karnit đồng ý rằng, chương trình “mục tiêu giá” sẽ làm gia tăng quỹ nhà ở, yếu tố kiên quyết có khả năng “làm dịu” giá nhà, song lại kịch liệt phản đối việc miễn thuế VAT, bởi điều này đồng nghĩa với cầu nhà ở sẽ tăng cao, từ đó sẽ tạo áp lực lên việc điều chỉnh giá của Chính phủ.

Không đồng tình với bà Karnit Flug, Bộ trưởng Bộ Bảo vệ môi trường Israel Amir Peretz ủng hộ quan điểm miễn thuế, song cho rằng, người mua nhà ở những khu vực ngoại ô nên được miễn 100% thuế VAT, trong khi ở các trung tâm thành phố có thể xem xét việc giảm thuế đối với từng trường hợp cụ thể.

Việc áp dụng 2 phương pháp mới rộng rãi đang dấy lên lo ngại rằng, Chính phủ sẽ buộc phải tăng một số loại thuế khác hoặc cắt bỏ những chương trình hỗ trợ giúp đỡ người nghèo. Đồng thời, người ta e sợ chính những nhóm khách hàng giàu có là người được hưởng lợi từ chính sách miễn thuế, chứ không phải người mua nhà bình thường.