Vì sao xuất khẩu xi măng "tụt dốc"?

Tiêu thụ xi măng (XM) nội địa tăng, xuất khẩu XM giảm trong tháng 5 này đã khiến nhiều DN sản xuất XM mừng vui lẫn lộn. Với những DN mạnh về tiêu thụ XM ở thị trường nội địa thì đó là tín hiệu vui nhưng với DN mà xuất khẩu là đầu ra quan trọng thì bản thân DN phải “vắt óc” tính toán lại thị trường đầu ra cho sản phẩm…

Xuất khẩu gặp “sóng lớn”…

Thực tế thống kê của Bộ Xây dựng cho thấy, xuất khẩu sản phẩm XM tháng 5/2015 ước đạt 1,10 triệu tấn, bằng 83% so với tháng 4, bằng 100% so với tháng 5/2014, trong đó, TCty Công nghiệp Xi măng Việt Nam (Vicem) xuất khẩu tháng 5/2015 ước 0,15 triệu tấn, ước 5 tháng đầu năm 2015 là 0,63 triệu tấn. Sản lượng clinker và xi măng xuất khẩu giảm sút nhiều so với năm trước vì thị trường xuất khẩu sang một số nước đang gặp khó khăn nhất là Bangladet - một thị trường xuất khẩu truyền thống của XM Việt Nam.

Một câu hỏi đặt ra là vì sao xuất khẩu XM của Việt Nam lại gặp khó trong khi nhu cầu tiêu thụ XM của thế giới lại đang tăng? Theo ông Bùi Hồng Minh - Phó tổng giám đốc Vicem, do nguồn cung trên thế giới tăng lên đáng kể trong năm 2015 này khiến kim ngạch xuất khẩu XM của Việt Nam giảm.

Lãnh đạo một DN chuyên xuất khẩu XM phân tích: Xuất khẩu XM của Việt Nam đang phải cạnh tranh mạnh về lượng và giá với các DN “hàng xóm” như Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia, Nhật Bản… Họ xuất khẩu với số lượng lớn, giá xuất khẩu XM Trung Quốc, Hàn Quốc, Indonesia lại thấp hơn XM của Việt Nam, bề dày kinh nghiệm xuất khẩu lại nhiều hơn nên dễ dàng cạnh tranh với XM Việt Nam.

Trong khi vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều về xuất khẩu XM, người thì ủng hộ, người không đồng tình tăng lượng xuất khẩu vì lo sợ xuất khẩu tài nguyên, thì thực tế thị trường là câu trả lời thỏa đáng nhất: Xuất khẩu XM không dễ, nhất là một nước chưa có cảng nước sâu chuyên dành cho xuất khẩu XM như Việt Nam.

Tiêu thụ nội địa tăng

Nếu như tháng 5/2015 xuất khẩu XM gặp sóng, giảm cả về lượng và giá thì một tín hiệu đáng mừng cho ngành XM là tiêu thụ nội địa tiếp tục tăng lên.

Thống kê từ Bộ Xây dựng cho thấy, ước sản phẩm tiêu thụ tháng 5/2015 là 6,38 triệu tấn, bằng 98% so tháng 4; bằng 109% so tháng 5/2014; ước tiêu thụ 5 tháng đầu năm 2015 là 27,19 triệu tấn, bằng 101% so cùng kỳ năm 2014 và đạt 37,7% kế hoạch năm 2015. Trong đó tiêu thụ trong nước tháng 5 ước 5,28 triệu tấn, bằng 102% so tháng 4 và bằng 111% so tháng 5/2014. Trong đó Vicem tiêu thụ tháng 5 ước đạt 1,95 triệu tấn, bằng 98,5% so với tháng 4 và bằng 114% so với tháng 5/2014. Tiêu thụ trong nước 5 tháng đầu năm 2015 ước đạt 21,34 triệu tấn XM, bằng 105% so với cùng kỳ năm 2014.

Lý giải nguyên nhân tiêu thụ nội địa tăng, ông Lê Văn Tới - Vụ trưởng Vụ VLXD cho biết, tháng 5 sản lượng XM tiêu thụ nội địa tăng cao do đã thực sự bước vào mùa xây dựng, hơn nữa thời tiết cũng thuận lợi cho xây dựng. Trong khi nguồn cung XM nội địa không tăng, tiêu thụ nội địa tăng thì xuất khẩu giảm là phù hợp. Giá bán xi măng tháng 5 nhìn chung vẫn ổn định mặc dù giá điện và giá xăng dầu đã điều chỉnh tăng.

XM là mặt hàng nặng, vận chuyển gặp nhiều khó khăn, bản thân các DN sản xuất XM luôn coi gia tăng thị phần trong thị trường nội địa là mục tiêu chứ không phải gia tăng thị phần từ xuất khẩu. Phân tích để thấy xuất khẩu XM không dễ và đây là mặt hàng nên cũng chịu quy luật thị trường điều chỉnh là tất yếu.

Hiện cả nước có 74 dây chuyền đang vận hành với tổng công suất thiết kế 77,36 triệu tấn; công suất huy động 72 - 73 triệu tấn; tỷ lệ khai thác công suất trung bình của cả nước là 96%. Việt Nam trở thành một trong những nước có tỷ lệ khai thác công suất XM cực kỳ hiệu quả trên thế giới.