Tiêu thụ xi măng miền Trung bước vào cuộc đua mới

Những năm trước, cuộc cạnh tranh tiêu thụ khốc liệt diễn ra ở thị trường xi măng (XM) miền Bắc - nơi có nhiều nhà máy đóng đô. Nhưng một vài năm trở lại đây, ở miền Trung, đặc biệt là khu vực Thanh Hóa-Nghệ An là địa danh được nhắc đến nhiều nhất trên bản đồ các nhà máy XM.

Bên cạnh những thương hiệu XM quen thuộc như XM Nghi Sơn, XM Sông Lam, Vicem Hoàng Mai, Vicem Bỉm Sơn,… nay có thêm nhà máy Xi măng Sông Lam (Nghi Lộc, Nghệ An công suất 4 triệu tấn/năm) và nhà máy Xi măng Long Sơn (Bỉm Sơn, Thanh Hóa, công suất 2,3 triệu tấn/năm) đi vào hoạt động tháng 10/2016 vừa qua. Dự kiến cuối năm 2017, dự án nhà máy Xi măng Tân Thắng công suất 2 triệu tấn/năm (Quỳnh Lưu, Nghệ An) cũng sẽ đi vào hoạt động.

Ngay khi hai nhà máy với tổng công suất 6,3 triệu tấn đi vào hoạt động, thị phần tiêu thụ XM khu vực này có sự phân chia mạnh, cuộc cạnh tranh ngày càng khốc liệt hơn. Doanh nghiệp thận trọng trong chiến lược tiêu thụ, bên cạnh việc khẳng định chất lượng, nâng cao chất lượng sản phẩm, cho ra đời các sản phẩm XM mới phù hợp với mục đích xây dựng công trình thì chương trình chăm sóc đại lý, nâng cao dịch vụ hậu cần đưa ra các chính sách chăm sóc khách hàng, chính sách hậu mãi tốt được nhiều doanh nghiệp XM quan tâm.

Nhưng dù làm tốt đến đâu thì “miếng bánh” tiêu thụ cũng bị phân chia lại, thị phần của doanh nghiệp thay đổi. Đơn cử như VICEM Hoàng Mai, sản lượng sản xuất quý III/2016 giảm 15.000 tấn XM và giảm 107.000 tấn clinker so với cùng kỳ, sản lượng tiêu thụ XM giảm 111.000 tấn tương ứng mức giảm 25% so với quý III năm 2015. Doanh thu quý III/2016 của doanh nghiệp này giảm 100 tỷ đồng (22%) so với quý III năm 2015, đạt 351,78 tỷ đồng.

Ra đời sau hàng loạt các thương hiệu XM tại khu vực miền Trung, chiến lược cạnh tranh của XM Tân Thắng (Nghệ An) - Cty CP XM Tân Thắng là lựa chọn dây chuyền thiết bị, công nghệ tốt nhất thế giới, chú trọng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, áp dụng mô hình quản trị doanh nghiệp hiện đại và cho ra sản phẩm XM chất lượng cao. Đến năm 2017 mới cho ra đời sản phẩm XM đầu tiên nhưng XM Tân Thắng xác định: Sản phẩm XM chất lượng cao sẽ là lợi thế cạnh tranh của XM Tân Thắng trước các đối thủ đã có uy tín, thương hiệu lâu năm.

Theo các chuyên gia trong ngành XM, mỗi doanh nghiệp có chiến lược cạnh tranh riêng nhưng nếu không làm tốt công tác tiêu thụ, đẩy mạnh xuất khẩu thì cuộc cạnh tranh không lành mạnh bằng cách hạ giá bán ở khu vực này có thể xảy ra trong thời gian tới.

Nhìn bức tranh tiêu thụ chung của toàn ngành XM cho thấy, tiêu thụ XM nội địa tăng so với cùng kỳ năm 2015 nhưng cũng chỉ ở mức 1 con số, xuất khẩu XM sụt giảm cả khối lượng lẫn giá trị do các doanh nghiệp XM nước ta gặp sự cạnh tranh khốc liệt từ các nước láng giềng sản xuất XM như Thái Lan, Trung Quốc…

Xuất khẩu đã khó nay lại càng khó khi Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 100/2016/NĐ-CP quy định sản phẩm xuất khẩu là hàng hóa được chế biến từ tài nguyên khoáng sản cộng với chi phí năng lượng chiếm từ 51% giá thành sản xuất sản phẩm trở lên sẽ được xếp vào đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng, không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào. Nghị định số 122/2016/NĐ-CP quy định vật tư, nguyên liệu, bán thành phẩm có giá trị tài nguyên khoáng sản cộng với chi phí năng lượng chiếm từ 51% giá thành sản phẩm trở lên sẽ chịu thuế suất thuế xuất khẩu 5%.

Như vậy, chi phí xuất khẩu của các doanh nghiệp XM trong nước sẽ tăng thêm khoảng 4,5 USD/ tấn clinker (theo giá FOB bình quân 30 USD/ tấn) và tăng 7,5 USD/ tấn XM (theo giá FOB bình quân 50 USD/ tấn). Giá xuất khẩu XM tăng lên, khi đó XM của Việt Nam khó có thể cạnh tranh được với các nước láng giềng như Trung Quốc, Thái Lan.

Cuộc đua mới đầy áp lực buộc các doanh nghiệp XM phải “gồng mình” chống đỡ. Năm 2017 sẽ là năm ‘khó thở” của ngành XM. Hiện nay, cả nước có 77 dây chuyền sản xuất XM với tổng công suất thiết kế đạt 81 triệu tấn/năm. Dự báo trong vòng 5 năm tiếp theo, công suất thiết kế ngành xi măng của Việt Nam sẽ chạm mốc 98,76 triệu tấn/năm khi một số dây chuyền sản xuất XM mới chính thức vận hành.