"Dùng tiền người mua nhà để kinh doanh liệu ngân hàng có bảo lãnh?"

Từ ngày 1/7, các chủ đầu tư khi bán, cho thuê mua nhà ở hình thành trong tương lai bắt buộc phải được ngân hàng bảo lãnh nghĩa vụ tài chính nếu không giao nhà đúng cam kết với người mua nhà. Quy định này trao cho người mua nhà “nắm đằng chuôi” trong trường hợp chủ đầu tư vi phạm cam kết, nhưng các chuyên gia lại băn khoăn không ít về tính khả thi.

Các ngân hàng thương mại được bảo lãnh nhà ở hình thành trong tương lai

Ngân hàng Nhà nước vừa ban hành Thông tư 07/2015/TT-NHNN về quy định bảo lãnh ngân hàng (NH), có hiệu lực từ ngày 1/7, thay thế Thông tư số 28/2012/TT-NHNN. Thông tư mới được ban hành nhằm tạo khung pháp lý mới, vừa đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế, vừa tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành có liên quan, khắc phục tối đa những vấn đề còn bất cập, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, đồng thời vẫn đảm bảo hiệu quả, an toàn, thông suốt hoạt động bảo lãnh NH của các tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh NH nước ngoài.

Thông tư này còn quy định trong hợp đồng mua bán, thuê mua nhà phải có quy định nghĩa vụ của chủ đầu tư về việc hoàn lại tiền cho người mua, thuê mua nhà khi chủ đầu tư không giao nhà đúng với cam kết. Đây là điểm mấu chốt để người mua nhà yêu cầu chủ đầu tư thực hiện nghĩa vụ trong trường hợp chủ đầu tư không giao nhà đúng hẹn, phòng tránh rủi ro rất tốt cho người mua nhà. Vì thời gian trước đây rủi ro luôn nằm về phía người mua do có không ít các dự án đình trệ vì thiếu vốn, dẫn tới chậm hoàn thiện, trì hoãn thời gian bàn giao; ngoài ra cũng hạn chế tình trạng lừa đảo trong lĩnh vực mua bán bất động sản.

Thông tư mới có điểm thông thoáng hơn: Ngoài các NH thương mại trong nước, Thông tư còn  cho phép NH hợp tác xã và Cty tài chính (trừ những Cty tài chính chuyên ngành) và các chi nhánh NH nước ngoài được tham gia bảo lãnh. Đối với chủ đầu tư trong nước, các TCTD được quyền quyết định về mức ký quỹ so với giá trị bảo lãnh. Tương tự, mức phí cũng do các TCTD thỏa thuận với chủ đầu tư. Tuy nhiên, đối với những dự án có vốn nước ngoài, chủ đầu tư bắt buộc phải ký quỹ 100% giá trị bảo lãnh.

Về bảo lãnh trong bán, cho thuê mua nhà ở hình thành trong tương lai, Thông tư bổ sung quy định khi thực hiện bảo lãnh cho chủ đầu tư dự án bất động sản để bán, cho thuê mua nhà ở hình thành trong tương lai, NH thương mại phải tuân thủ các quy định như: Nhà ở hình thành trong tương lai có đủ điều kiện được bán, cho thuê theo quy định pháp luật, NH thương mại đánh giá chủ đầu tư có khả năng thực hiện đúng tiến độ dự án và sử dụng số tiền ứng trước, các khoản tiền khác của bên mua, bên thuê mua đã trả cho chủ đầu tư thực hiện đúng mục đích; đồng thời cam kết bảo lãnh trong bán, cho thuê mua nhà ở hình thành trong tương lai phải có hiệu lực đến thời điểm ít nhất 30 ngày kể từ ngày bàn giao nhà cho bên mua, bên thuê mua nhà ở theo thỏa thuận của chủ đầu tư với bên mua, bên thuê mua nhà ở.

Băn khoăn về tính khả thi

Từ ngày 1/7 - ngày Luật Kinh doanh bất động sản có hiệu lực, người mua nhà sẽ không phải lo mất hàng tỷ đồng tại những dự án bán nhà “trên giấy”. Nếu dự án không triển khai tiếp được, NH sẽ thay mặt chủ đầu tư hoàn trả lại tiền cho người mua nhà.

Theo TS Trần Ngọc Quang - Tổng Thư ký Hiệp hội Bất động sản Việt Nam: “Việc bảo lãnh ở đây không phải bảo lãnh dự án bất động sản, công trình bất động sản mà đây là bảo lãnh nghĩa vụ tài chính của chủ đầu tư đối với khách hàng khi chủ đầu tư không bàn giao nhà ở đúng tiến độ. Trên thực tiễn, hoạt động mua bán nhà hình thành trong tương lai là một thực tế của thị trường bất động sản Việt Nam, vì vậy sẽ có những đòi hỏi buộc phải điều chỉnh để quản lý. Việc chủ đầu tư có bảo lãnh của NH đối với sản phẩm nhà ở hình thành trong tương lai sẽ làm vị thế của khách hàng - người mua tăng lên và đảm bảo quyền lợi của khách hàng trong việc mua bán”.

Còn TS. Phạm Sỹ Liêm - Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam - lại bày tỏ băn khoăn về việc quy định này tốt nhưng khó khả thi. Theo ông Liêm, các doanh nghiệp đang dùng tiền của người mua nhà để xây dựng công trình. Vì lo doanh nghiệp nhận tiền mà không xây nhà nên mới sinh ra việc cần có bảo lãnh. “Nếu doanh nghiệp bất động sản vay tiền của NH thì NH bảo lãnh đã đành. Nhưng thử hỏi, đã dùng tiền của người mua nhà để kinh doanh mà lại còn muốn NH bảo lãnh thì liệu NH có chịu bảo lãnh không, vì rủi ro rất lớn. Hiện trên thị trường vẫn còn có các doanh nghiệp gần như “tay không bắt giặc”, phụ thuộc chủ yếu vào việc góp vốn của người mua nhà để triển khai dự án. Nếu tỷ lệ người mua nhà không đóng tiền theo tiến độ của dự án cao thì chủ đầu tư không có cách nào để triển khai tiếp dự án và đây chính là rủi ro của những người mua nhà (nộp tiền đầy đủ theo tiến độ) và cả phía NH (nếu nhận bảo lãnh)”- ông Liêm nói.