Vì sao mà “treo” quy hoạch?

Quy hoạch "treo" được nhắc đến khá nhiều trong những năm gần đây, xuất phát từ phản ánh của các phương tiện thông tin đại chúng về những phàn nàn của người dân sống trong các khu vực vì vướng quy hoạch mà không thể xây dựng, cải tạo nhà ở, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày cũng như nhu cầu mua bán đất đai…
 
Đây là vấn đề "nóng", gắn liền với quá trình đô thị hóa. Ngày 4/7, Viện Nghiên cứu Đô thị và Hạ tầng (Tổng hội Xây dựng VN) đã tổ chức tọa đàm chủ đề "Quy hoạch treo" với mong muốn làm cho rõ các vấn đề "treo" ở đâu, "treo" thế nào, giải pháp để tháo gỡ (?).

Chẳng hay quy hoạch thực hư thế nào

Theo TS Phạm Sỹ Liêm, Viện trưởng Viện nghiên cứu Đô thị và Hạ tầng, trên thực tế có nhiều khi quy hoạch không thấy ai thực hiện, thậm chí có quy hoạch được cụ thể hóa bằng dự án nhưng rồi vẫn không thấy đâu. Nhiều dự án treo biển hẳn hoi, nhưng rồi cũng vẫn "treo". Thực tế cho thấy không vướng nhiều ở quy hoạch chung mà chủ yếu là quy hoạch chi tiết phường, xã, quy hoạch đường giao thông hay khu đô thị.

Ở Hà Nội, phố Pháo đài Láng là một trong những "điển hình" của đô thị hóa. Từ cái làng ngày xưa nổi danh với những loại rau thơm, rau gia vị, làng Láng đã thành phố, thuộc phường Láng Thượng, một trong những phường được chọn để thí điểm làm quy hoạch đầu tiên của Hà Nội từ những năm 90 của thế kỷ trước. Quy hoạch mở rộng phố Pháo đài Láng đã được cụ thể hóa bằng việc cắm mốc giới tại thực địa.

Bấy lâu nay, gọi là phố nhưng việc xây dựng mới nhà ở không nhiều, vì vướng quy hoạch. Mốc quy hoạch cắm vào tận giữa thửa đất của nhiều hộ gia đình đang sinh sống, nhung hơn chục năm rồi không thấy động tĩnh của dự án mở rộng đường. Gần đây lại có chủ trương sẽ đầu tư mở rộng phố Pháo Đài Láng, song tuyến đường mở rộng sẽ không bám theo phố hiện nay mà đi chệch theo hướng khác. Nhiều hộ dân muốn cải tạo nhà ở nhưng băn khoăn không biết thực hư quy hoạch sẽ được thực hiện thế nào nên đành… cầm lòng mà đợi.

Vì đâu quy hoạch "treo"?

Về quy hoạch "treo", ngay trong giới chuyên môn cũng có rất nhiều ý kiến trái ngược. Một số cho rằng không có quy hoạch "treo" mà chỉ có dự án "treo", số khác lại cho rằng quy hoạch "treo" là không thể chối cãi. Tuy nhiên, có quy hoạch mà không thực hiện đã khiến cuộc sống của người dân bị ảnh hưởng không nhỏ đang là một thực tế. Và "quy hoạch treo" đã trở thành một danh từ quá quen thuộc, cho dù có thực sự chuẩn xác hay không. Vấn đề là ở chỗ, vì sao quy hoạch không thực hiện được? Do chất lượng quy hoạch, cách làm không đúng, hay quản lý thực hiện quy hoạch không tốt (?)...

PGS -TS Lưu Đức Hải, Viện trưởng Viện Quy hoạch Đô thị nông thôn (Bộ Xây dựng) cho rằng, nguyên nhân chính của việc quy hoạch "treo" thứ nhất là thiếu nguồn tài chính để lập quy hoạch và thực hiện theo quy hoạch. Thứ hai là do quy hoạch thiếu tính khả thi với hai nguyên nhân, chủ quan trong công tác lập và xét duyệt quy hoạch, tác động khách quan là các biến động mạnh và nhanh về kinh tế xã hội. Thứ ba là thiếu sự kiểm soát và quản lý thực hiện theo quy hoạch. Tiếp đến là do sự chồng chéo giữa các quy hoạch chuyên ngành khác nhau và tác động của các chính sách pháp luật về nhà ở, đất đai.

Tính mềm dẻo của quy hoạch đã được nhiều chuyên gia trong tọa đàm nhắc đến. Theo ông Hải, trong thời kỳ bao cấp quy hoạch làm theo kế hoạch nhà nước, với một nguồn vốn duy nhất, nay nguồn vốn quy hoạch rất đa dạng, sự thay đổi của kinh tế xã hội nhanh và mạnh nên quy hoạch phải có tính mềm dẻo.

Một nguyên nhân quan trọng khiến cho quy hoạch khó đi vào cuộc sống, đó là thiếu sự tham gia của cộng đồng. PGS -TS Nguyễn Hồng Thục, Trường ĐH Kiến trúc HN cho rằng, gốc của vấn đề quy hoạch sẽ vẫn tiếp tục treo lơ lửng vì người dân không được thụ hưởng từ quy hoạch, dự án; lợi ích của người dân - chính quyền - nhà đầu tư vẫn chưa hài hòa.
 
Nhiều chuyên gia khác cùng chung ý kiến cho rằng, quy hoạch "treo" là do chưa làm được khâu khảo sát đúng với quy mô, quy trình của quy hoạch, chưa tiếp cận và "thuyết phục" được cộng đồng dân cư. Thêm vào đó, việc kiểm soát và quản lý thực hiện quy hoạch hiện còn rất yếu kém do lực lượng làm công tác này tại các địa phương thiếu cả về số lượng và trình độ chuyên môn.

Theo Minh Thu - Kinh Tế & Đô Thị