Hàng triệu m2 nhà ở xã hội bị ách tắc vì thiếu vốn

 Bộ Xây dựng mới đây đã có văn bản gửi Thủ tướng về đề xuất bổ sung vốn tín dụng cho nhà ở xã hội.

Tại văn bản này, Bộ Xây dựng đánh giá mặc dù Chính phủ đã tập trung chỉ đạo quyết liệt, Thủ tướng đã ban hành Chỉ thị số 03/CT-TTg về đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội. Tuy vậy, việc phát triển nhà ở xã hội vẫn tiến triển rất chậm, nhiều khó khăn, ách tắc và hiện chỉ đạt khoảng 30% so với mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030.

Theo Bộ Xây dựng, nguyên nhân làm cho chiến lược phát triển nhà ở xã hội tiến triển chậm, nhiều khó khăn, ách tắc là do lượng vốn ngân sách bố trí cho Ngân hàng Chính sách xã hội trong giai đoạn 2018-2020 quá thấp, chỉ 1.262 tỉ đồng, đáp ứng được khoảng 13% so với yêu cầu của Ngân hàng Chính sách xã hội (9.000 tỉ đồng). Riêng năm 2018, ngân hàng này chỉ được giao 500 tỉ đồng nhưng đến nay vẫn chưa giải ngân.

Theo quy định, với số vốn được giao 500 tỉ đồng thì Ngân hàng Chính sách xã hội chỉ huy động thêm được 500 tỉ đồng để thực hiện chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội, và chỉ cho vay đối với hộ gia đình và cá nhân, chủ đầu tư không được vay. Trong khi đó, nguồn vốn để cấp bù lãi suất cho các tổ chức tín dụng cho vay thực hiện chính sách nhà ở xã hội đến nay vẫn chưa được bố trí.

Cũng theo Bộ Xây dựng, việc không có nguồn vốn để tiếp tục cho vay sau khi gói tín dụng 30.000 tỉ đồng giải ngân hết vào cuối tháng 12-2016 khiến cho 206 dự án nhà ở xã hội ở các địa phương với quy mô xây dựng khoảng 168.700 căn hộ, tổng diện tích khoảng 8.435.000 m2 bị chậm tiến độ hoặc tạm dừng thi công. Trong đó, có một số chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội có nhu cầu xin chuyển đổi sang dự án nhà ở thương mại; số lượng nhà ở xã hội hoàn thành, đưa vào sử dụng trong thời gian gần đây rất hạn chế.

Bên cạnh đó, chính quyền tại một số địa phương chưa quan tâm đến việc phát triển nhà ở xã hội, chủ đầu tư cũng chưa chủ động đầu tư xây dựng loại nhà ở có diện tích nhỏ, giá thấp; cơ cấu nguồn cung căn hộ nhà ở bị mất cân đối, các hộ nghèo, thu nhập thấp không đủ khả năng và điều kiện để cải thiện chỗ ở.

Bộ Xây dựng lý giải tình trạng trên có nhiều nguyên nhân, mà việc không bố trí được nguồn vốn ngân sách để thực hiện chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội theo quy định của Luật Nhà ở năm 2014 và Nghị định số 100 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội, là nguyên nhân chủ yếu.

Thực tế, thời gian vừa qua, Bộ đã nhận được một số ý kiến của các Đại biểu Quốc hội, kiến nghị Nhà nước sớm bố trí nguồn vốn hỗ trợ từ ngân sách theo quy định của pháp luật về nhà ở. Qua đó tiếp tục cho vay nhằm tháo gỡ khó khăn cho các dự án nhà ở xã hội đang bị ách tắc. Đồng thời, tạo điều kiện cho người nghèo, người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp được vay để mua, thuê mua nhà ở xã hội.

Trên cơ sở đó, Bộ Xây dựng đề nghị Chính phủ, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, bổ sung kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2016-2020 để thực hiện chính sách nhà ở xã hội.

Cụ thể, kiến nghị Chính phủ bổ sung vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội 3.000 tỉ đồng; cấp hơn 3.431 tỉ đồng cho các tổ chức tín dụng theo đề nghị của Ngân hàng Nhà nước để bù lãi suất cho vay trong năm 2018.

Liên quan đến vấn đề này, ngày 30-5, Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) cũng có văn bản đề nghị Thủ tướng quan tâm xem xét, chỉ đạo sớm giải quyết kiến nghị của Bộ Xây dựng, tạo điều kiện thực hiện hiệu quả chính sách nhà ở xã hội trong giai đoạn 2018-2020.

HoREA cho rằng thời gian qua Nhà nước chưa bố trí nguồn vốn từ ngân sách để thực hiện chính sách nhà ở xã hội vì nhiều lý do. Trong đó, vướng mắc lớn nhất là "danh mục chi thực hiện chính sách nhà ở xã hội" chưa được cập nhật, bổ sung vào Nghị quyết số 1023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về danh mục được ưu tiên sử dụng vốn ngân sách đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020. Vì thế, trong Nghị quyết chưa có danh mục chi này để Chính phủ có căn cứ thực hiện.