Thánh đường Chartres

Cập nhật 09/08/2010 15:40

Trong số các thánh đường nổi tiếng ở Pháp, thánh đường Chartres có 1 vị trí rất riêng biệt. Đó là chốn hành hương ưa thích của những tín đồ ngoan đạo.

Đã có nhiều lời đồn đại rằng Đức Mẹ hiển kinh đã xuất hiện nhiều lần ở đây và đã chữa lành kô ít bệnh nhân thành tâm đến với Người.Còn dười con mắt của những nhà phê bình nghệ thuật, nó là “thắng lợi huy hoàng của nghệ thuật Gôtich” và là đối tượng rất đáng bỏ công nghiên cứu. Đối với các du khách bình thường, nó là cơ hội để họ trở về với quá khứ, trở về thời đại của thế kỉ XII và XIII, vì tại đây, người ta nhìn thấy vô số tranh kính, tượng, phù điêu miêu tả sinh hoạt của nhiều loại người trong xã hội: từ giới quý tộc thượng lưu, giáo sĩ đến nông nô...

Thánh đường hiện nay được xây trên nền của nhiều nhà thờ cũ. Nhà thờ đầu tiên có lẽ được xây dựng trong thế kỉ IV, nhưng năm 473 đã bị thiêu rụi hoàn toàn.

Căn thứ hai được xây trong năm 858 và cũng bị thiêu huy năm 1020. Tuy sau đó được xây lại ngay và công việc tu bổ, xây thêm được tiếp tục cho đến nửa sau thế kỉ XII, thánh đường như một lần nữa lại chịu chung số fận của những nhà thờ trước nó: bị thiêu rụi hoàn toàn trong 1 trân hỏa hoạn kinh khủng diễn ra tháng 6 năm 1194. Lần này công việc xây lại cũng được tiến hành ngay sau đó bằng tiền quyên góp của dân địa phương, của giáo hội, của khách hành hương… Chỉ trong khoảng 26 năm, thánh đường đã được xây xong về cơ bản. Do được hoàn tất trong khoảng thời gian ngắn nên thánh đường Chartres vẫn giữ được sự thống nhất gần như trọn vẹn về kiến trúc. Tất nhiên, công việc xây dựng những chi tiết khác vẫn được tiếp tục tiến hành.

Thánh đường gồm đại sảnh chính với 7 gian không đều nhau, một cánh ngang với hai cánh bên ở phía đông và phía tây. Một điện thờ với 4 gian kèm theo 2 cặp cánh bên, một hậu cung gồm 7 gian với một cặp hành lang chạy qua chánh điện. Chiều dài tổng cộng của công trình là 130.2m. Sảnh chính có chiều dài 73.47m và chiều rộng 16.40m, chiều cao 36.55m. Cánh ngang dài 64.30m, điện thờ dài 38.34m. Tổng điện tích trong lòng thánh đường là 580 mét vuông.

Như đã đề cập ở phần trên, nghệ thuật Gôtich đã giải quyết được 3 vấn đề lớn đặt ra cho công trình tôn giáo: ánh sáng, diện tích sử dụng và chiều cao.

Có thể nói ở thánh đường Chartres, các kỹ thuật xây dựng đã được sử dụng một cách tốt nhất để đáp ứng ba yêu cầu này, và do đó đã biến thánh đường Chartres thành kiểu mẫu cho những thánh đường Pháp về sau này. Thánh đường Chartres rộng hơn, cao hơn và cho nhiều ánh sáng xâm nhập vào trong lòng thánh đường hơn bất kì nhà thờ nào xây dựng trước đó. Sảnh chính là phần kiến trúc đáng chú ý nhất về mặt nghệ thuật và ánh sáng vì còn giữ được nhiều tranh kính rất cổ. Bốn tấm cổ nhất đã có từ giữa thế kỉ VIII. Có tất cả 173 tấm tranh kính gắn nơi cửa sổ với tổng diện tích lên đến 2.000 mét vuông, một vài tấm đã bị phá hủy trong thời kì cách mạng Pháp, nhưng cái đẹp nhất vẫn còn nguyên. Ánh sáng từ bên ngoài thông qua các tranh kính đã hắt đủ màu: đỏ, lam, lục, vàng… vào bên trong thánh đường. Tất cả đã tạo nên một cảnh sắc tuyệt đẹp và nhẹ nhàng, làm giảm bầu không khí trang nghiêm vốn có thường thấy ở những nơi thờ phụng. Thánh đường Chartres đã nổi tiếng ngay từ thế kỉ XIII nhờ những bức tranh kính.

Mỗi tranh kính miêu tả một tình tiết rút ra từ Kinh thánh, hoặc lịch sử Giáo hội, thành phố, thánh đường và chu trình của cuộc sống con người. Nhờ những tấm tranh kính này, Thánh đường Chartres trở thành một nơi giống như thư viện.

Phần kiến trúc khác đáng để ý đến là 3 cổng nằm ở phía tây dẫn vào cổng chính. Cổng phải, hay còn gọi là cổng nam, có những phù điêu và tượng tả “Lần xuất hiện đầu tiên của đấng Jesus”, với hình tượng đứa trẻ sơ sinh nằm trong vòng tay Đức Mẹ Đồng Trinh. Cổng bắc nói về sứ mệnh của chúa Jesus nơi trần thế, về ngày về với Đức Chúa Cha. Cổng trung tâm đề cập đến cảnh phục sinh của Chúa Jesus, cảnh nữ thánh Anne đang bế Đức Mẹ Đồng Trinh đang còn lúc thơ ấu. Ở hai bên cổng, người ta nhìn thấy nhiều nhân vật Cựu ước và Tân ước: Judith, thánh Jean-Baptiste, thánh Pierre. Trên cổng đỉnh vòm, có cảnh Chúa sáng tạo ra thế giới và cuộc sống của Adam và Eva, đặc biệt thu hút sự chú ý của khách tham quan.