Rào cản trong thực thi

Thực tế hiện nay, khi xảy ra tranh chấp quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và các tài sản khác gắn liền với đất, phụ nữ thường gặp rất nhiều thiệt thòi.

Luật Đất đai năm 2003 quy định: “Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) phải ghi tên của cả chồng và vợ” là một bước tiến bộ trong việc cải thiện sự bình đẳng giữa nam và nữ trong việc tiếp cận và kiểm soát đất đai- một tài sản lớn của gia đình. Tuy vậy, theo ông Phạm Văn Thành – Chủ tịch Liên minh Đất đai (Landa), dù phụ nữ có đủ điều kiện pháp lý vẫn gặp những rào cản khiến họ không được hưởng trọn vẹn quyền chính đáng của mình. Thực tế đến nay, tình trạng giấy chứng nhận mang tên phụ nữ và nam giới đã được cải thiện ở khu vực thành phố và đồng bằng, ven thành phố nhưng khu vực miền núi và nông thôn vẫn chưa được cải thiện nhiều.

Ông Đặng Hùng Võ - Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên - Môi trường: Nghị định của Chính phủ cần khẳng định là được miễn phí cho việc cấp đổi giấy chứng nhận từ các trường hợp chỉ ghi 1 tên chồng hoặc vợ thành giấy chứng nhận ghi tên cả 2 vợ chồng.

Tại buổi kiến nghị góp ý cho Dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2013 mới đây, các đại biểu đều cho rằng, nguyên nhân dẫn đến tình trạng phụ nữ ít có “tiếng nói” trong việc ghi tên GCNQSDĐ là do cả luật pháp, chính sách thực thi cũng như nhận thức của người dân. Ông Đậu Anh Tuấn- Trưởng ban Pháp chế, Phòng Thương mại Công nghiệp- cho rằng: Bất cập về mặt luật pháp, chính sách, trước tiên là do, đến nay vẫn chưa tìm thấy văn bản nào hướng dẫn đổi GCNQSDĐ một tên (chồng hoặc vợ) thành cả tên chồng và vợ khi có đủ điều kiện pháp lý đối với trường hợp GCNQSDĐ được cấp từ trước năm 2004.

Để khắc phục, các chuyên gia kiến nghị:

Thứ nhất, Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai 2013 cần có hướng dẫn chi tiết cho việc đổi các GCNQSDĐ là tài sản chung của vợ và chồng từ 1 tên thành 2 tên với các trường hợp trước năm 2004 như là một việc đương nhiên, trách nhiệm thuộc về chính quyền địa phương.

Thứ hai, cần quy định hỗ trợ tài chính (không thu tiền) cấp đổi sổ từ 1 tên thành 2 tên theo luật định cho các hộ nghèo, cận nghèo.

Thứ ba, quy định cán bộ địa chính xã, phòng tài nguyên-môi trường huyện phải hướng dẫn cụ thể cho người dân về đảm bảo thực hiện quyền có tên trong GCNQSDĐ của vợ và chồng khi họ đến đăng ký cấp mới và cấp đổi GCNQSDĐ.

Thứ tư, rút ngắn thời gian chờ đợi từ 10 ngày xuống 5 ngày (với các trường hợp cấp đổi đủ điều kiện pháp lý không mất nhiều thời gian thẩm định).