Thu tiền sử dụng đất: Bộ Tài chính và một Thông tư “lận đận”

Cuối cùng, sau khá nhiều sóng gió trước dư luận, Thông tư 76 quy định "mập mờ" về thu tiền sử dụng đất đã đi đến hồi kết với việc đích thân Bộ Tài chính ra quyết định đính chính nội dung của Thông tư "lận đận" này.

Bộ Tài chính vừa ban hành Quyết định 1989/QĐ-BTC nhằm đính chính một số nội dung liên quan việc thu tiền sử dụng đất được quy định tại Thông tư 76 cũng được bộ này ban hành cách đây hơn 2 tháng. 

Đính chính Điều 6 của Thông tư 76 quy định về phân bổ tiền sử dụng đất. Nội dung quy định cũ: "Phân bổ tiền sử dụng đất cho các đối tượng sử dụng tại công trình hỗn hợp có nhà ở. Việc phân bổ tiền sử dụng đất đối với trường hợp công trình xây dựng nhiều tầng gắn liền với đất được Nhà nước giao đất cho nhiều đối tượng sử dụng quy định tại Khoản 3 Điều 4 Nghị định 45/2014/NĐ-CP được thực hiện như sau... ".

Nay Bộ Tài chính sửa lại là: "Việc phân bổ tiền sử dụng đất đối với trường hợp công trình xây dựng nhiều tầng gắn liền với đất được Nhà nước giao đất cho nhiều đối tượng sử dụng quy định tại Khoản 3 Điều 4 Nghị định 45/2014/NĐ-CP (chỉ áp dụng đối với trường hợp Nhà nước phải phân bổ để xác định tiền sử dụng đất khi Nhà nước trực tiếp giao đất, công nhận quyền sử dụng đất hoặc xác định giá trị tài sản là nhà gắn liền với đất đối với quỹ nhà thuộc sở hữu của Nhà nước tại các tòa nhà nhiều tầng; không áp dụng đối với trường hợp Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất cho tổ chức kinh tế để thực hiện dự án xây dựng nhà ở nhiều tầng để bán hoặc để bán kết hợp cho thuê) được thực hiện như sau: ...”.

Đính chính Điểm a Khoản 2 Điều 9 tại Thông tư 76. Nội dung này đã in trước đó quy định: "Trường hợp chưa đủ cơ sở để xác định số thu tiền sử dụng đất thì trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ, cơ quan thuế phải thông báo bằng văn bản cho Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất hoặc cơ quan tài nguyên và môi trường để bổ sung hồ sơ".

Nay được Bộ Tài chính đính chính như sau: "Trường hợp chưa đủ cơ sở để xác định số thu tiền sử dụng đất thì trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ, cơ quan thuế phải thông báo bằng văn bản cho Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất hoặc cơ quan tài nguyên và môi trường để bổ sung hồ sơ".

Đính chính Điểm 1.2d Khoản 1 Điều 15 tại Thông tư 76. Nội dung cũ quy định: "Đối với dự án xây dựng nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở phải có văn bản chấp thuận của cơ quan nhà nước về phê duyệt dự án và quyết định về việc miễn tiền sử dụng đất".

Nay được đính chính như sau: "Đối với dự án xây dựng nhà ở xã hội thì phải có quyết định hoặc văn bản chấp thuận đầu tư, phê duyệt dự án đầu tư của cấp có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về nhà ở và pháp luật về xây dựng".

Đính chính Khoản 4 Điều 19 của Thông tư 76. Nội dung cũ quy định, Thông tư 76 bãi bỏ nội dung về thu tiền sử dụng đất quy định tại Mẫu số 01/TKHH-SDDPNN, mẫu số 02/TSDD...".

Nay sửa lại thành, "Thông tư này bãi bỏ nội dung về thu tiền sử dụng đất quy định tại Mẫu số 01/TSDĐ, mẫu số 02/TSDĐ, ...”.

Quyết định này có hiệu lực thi hành từ ngày 14/8/2014, là một bộ phận không tách rời của Thông tư 76/2014/TT-BTC ngày 16/6/2014 của Bộ Tài chính.

Trước đó, ngày 16/6/2014, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 76/2014/TT-BTC hướng dẫn một số Điều của Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về thu tiền sử dụng đất (sẽ có hiệu lực từ ngày 1/8/2014).

Một trong những nội dung quan trọng quy định về trách nhiệm thu tiền sử dụng đất tại Thông tư 76 đã khiến dư luận dấy lên không ít tranh cãi.

Bởi lẽ, theo phản ánh của giới chuyên gia, thông tư này đã đưa ra quy định khá mập mờ về việc, người mua nhà tại các chung cư phải nộp tiền sử dụng đất thay cho các chủ đầu tư từ ngày 1/8.

Ngay lập tức, nội dung này, đã vấp phải sự phản đối quyết liệt của không chỉ dư luận, giới truyền thông mà ngay cả các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực bất động sản cũng đăng đàn phản bác.

Thậm chí, khá nhiều ý kiến tỏ ra bức xúc cho rằng Thông tư 76 đã khiến người mua nhà rơi vào cảnh “một cổ, hai tròng”, khi vừa phải trả tiền mua căn hộ vừa phải “è cổ” để nộp thuế đất thay cho chủ đầu tư.

Trao đổi với báo chí, TS. Phạm Sỹ Liêm, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng, phản đối gay gắt:“Thông tư 76 đã quá thiên vị cho chủ đầu tư và gây thất thu cho ngân sách”.

Theo phân tích của ông Liêm, có 2 khoản lớn các chủ đầu tư dự án phải trả là tiền sử dụng đất và tiền xây dựng. Nếu chủ đầu tư không phải nộp tiền sử dụng đất, tiền đầu tư xây dựng thì huy động vốn từ người mua nhà, thì hóa ra kinh doanh bất động sản chỉ là “tay không bắt giặc”.

Cũng đồng quan điểm trên, GS.TSKH Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường, nhiều nội dung trong Thông tư 76 đã đi ngược lại với Luật Đất đai mới vừa được Quốc hội thông qua.

"Chủ đầu tư muốn có đất làm dự án thì không thể không nộp tiền sử dụng đất", ông Võ khẳng định.

Trước những phản ứng dữ dội từ dư luận, Bộ Tài chính đã có ý kiến giải thích chính thức trên Đài truyền hình Việt Nam (kênh VTV1) phát sóng vào ngày 18/7/2014.

Tiếp đó, trong thông báo phát đi vào chiều tối 21/7, Bộ Tài chính tiếp tục đưa ra quan điểm về các vấn đề liên quan theo quy định cụ thể của pháp luật để giải thích cho Thông tư 76. 

Bộ Tài chính cũng lần nữa khẳng định trong thông bào này: Nhà nước không thu tiền sử dụng đất trực tiếp của các hộ dân mua nhà của chủ đầu tư.

Tuy nhiên, những băn khoăn về tính minh bạch của một số nội dung trong Thông tư này vẫn tiếp tục gây sốt dư luận sau đó.

Sự việc của Thông tư 76 có lẽ cũng chính là hồi chuông cảnh tỉnh, bởi lẽ, tuy một cái Thông tư chỉ vài chục trang giấy, nhưng trước đó không biết đã mất bao nhiêu thời gian, tiền bạc và công sức của không ít người để lập ra nó; đồng thời nó cũng sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của nhiều người và cả nền kinh tế.